İngiltere son yıllarda iltica sisteminde büyük değişiklikler yapmış ve 2024–2025 döneminde yürürlüğe giren düzenlemelerle başvuruları daha hızlı sonuçlandırmayı, reddedilenleri daha çabuk sınır dışı etmeyi ve “güvenli üçüncü ülke” uygulamasını genişletmeyi hedeflemiştir. Yeni yasa, iltica başvurularını hem süreç hem de haklar bakımından önemli ölçüde etkilemektedir.
Yeni iltica yasasında temel değişiklikler
➤ Başvuruların hızlandırılması
➤ İltica başvurularında hızlı değerlendirme modeli uygulanır. Uygun görülen dosyalar haftalar içinde sonuçlanabilir.
Güvenli üçüncü ülkeye gönderme (Removal to safe country)
➤ İngiltere, başvuru sahibinin İngiltere’ye gelme yolunda geçtiği veya bağlantısı bulunan güvenli bir ülkeye gönderilebilmesini öngörür.
➤ Rwanda planı buna dahildir ve yasa çerçevesinde hukuki zemini güçlendirilmiştir.
Kaçak giriş yapanlara daha kısıtlı haklar
➤ Botlarla veya yasa dışı yollarla gelen kişilerin İngiltere içinde iltica hakkı büyük ölçüde sınırlandırılmıştır.
➤ Bu kişiler ya güvenli bir ülkeye gönderilir ya da yalnızca çok istisnai durumlarda İngiltere’de değerlendirme yapılır.
Sığınmacıların konaklama sistemi yenilendi
➤ Büyük otel kullanımlarını azaltmak için barınma sistemi değişmiştir.
➤ Daha çok toplu konaklama merkezleri kullanılmaya başlanmıştır.
Hızlı sınır dışı ve temyiz sınırlandırması
➤ Reddedilen başvuruların itiraz süreçleri kısaltılmıştır.
➤ Bazı durumlarda sınır dışı işlemi, temyiz tamamlanmadan uygulanabilir hale getirilmiştir.
Yeni yasa ile iltica başvuru süreci
➤ Başvurular genellikle screening interview ile başlar; kimlik, geliş yolu, risk durumu değerlendirilir.
➤ Yasa dışı giriş söz konusuysa “removal” prosedürü hemen uygulanabilir.
➤ Yasal giriş yapanlar için substantive asylum interview gerçekleştirilir. Bu aşamada kişinin ülkesinde gördüğü riskler detaylı şekilde incelenir.
➤ Karar olumlu olursa fly over / refugee status veya humanitarian protection verilir.
➤ Karar olumsuz olursa hızlı itiraz sistemi devreye girer.
Yeni yasada verilen statüler
➤ Refugee Status
➤ 5 yıllık oturum, ardından süresiz oturum (ILR) başvurusu.
➤ Çalışma ve eğitim hakları tamdır.
Humanitarian Protection
➤ Ülkesine dönmesi ciddi risk oluşturanlara verilir.
➤ 5 yıllık oturum ve ardından ILR başvurusu mümkündür.
➤ Temporary Refugee Permission (geçici koruma tipi)
➤ Bazı durumlarda kısa süreli, daha kısıtlı haklar içeren statü verilebilir.
Barınma ve maddi destek
➤ Başvuru sahipleri, gelirlerinin olmadığı durumda devlet tarafından konaklama ve temel gider desteği alabilir.
➤ Destek miktarları sınırlıdır ve yeni yasa ile daha da azaltılmıştır.
Aile birleşimi değişiklikleri
➤ Yeni yasa, yasa dışı giriş yapan sığınmacıların aile birleşimi hakkını önemli ölçüde daraltmıştır.
➤ Yasal süreçten geçen mülteciler için aile birleşimi hakkı devam eder.
Yasa dışı giriş yapanlarla ilgili önemli madde
➤ Yeni yasa, küçük teknelerle gelen kişilerin iltica başvurularının İngiltere’de işleme alınmamasını temel ilke haline getirir.
➤ Bu kişiler, güvenli sayılan başka bir ülkeye yönlendirilebilir.
➤ Yeni iltica yasası, İngiltere’nin iltica sistemini daha katı, daha hızlı ve daha dışlayıcı hale getirmiştir.
➤ Yasal giriş yapanların süreçlerinde büyük değişiklik yoktur; ancak yasa dışı yollarla gelenlerin sistemi çok daha zorlaşmıştır.
