Bu dersimizde, Present perfect tense konusunu işleyeceğiz. Dilimiz'de böyle bir zaman tam manası ile olmadığı için İngilizce öğrenenirken en çok zorlandığımız zaman Present perfect tense'dir. Yapmamız gereken şey, bu zamanın kullanımını çok iyi öğrenmek ve mantığını iyi kavramaktır. En önemli özelliği, hem geçmişi hem de şimdiyi içermesidir. Adındaki present sözcüğünden ve perfect sözcüğünden, hem geçmişte tamamlanmış hemde şimdiki zaman ile ilişkili olduğunu unutmamamız gerekir.

 

Şimdi hem geçmiş hem şimdiki zaman ile ilişkili bir örnekle, üstte ne demek istediğimi açıklamaya çalışayım.

 

She can’t go to the party because She has broken her leg.

Bacağını kırdığı için partiye gidemiyor.

 

Bacağının kırılması geçmişte olmuş ama etkisi hala devam ediyor, burada önemli olan bacağın şu anda kırık olmasıdır. Yani geçmiş ile bu zamanda buluşmaktadır.

 

Bu cümleyi aşağıdaki şekilde Past simple ile kuramayız.

 

She can’t go to the party because She broke her leg.

 

Formül:

I You We They +  Have +  VERB3 – Yani fillerin 3. hali Past Participle

He She It Birol Zeynep + Has  + VERB3 - Yani fillerin 3. hali Past Participle

 

Olumlu cümle yapısı

Özne

Yardımcı Fiil

Fiilin 3. Hali

(past participle)

I

Have

finished

You

Have

He /She /It Birol /Zeynep

Has

We

have

You

They

He has finished his project  – Projesini bitirdi.

 

 

Olumsuz cümle yapısı

Özne

Yardımcı Fiil NOT

Fiilin 3. Hali 
(past participle)

I

have not (‘ve not)

finished

You

have not  (‘ve not)

He /She /It Birol /Zeynep

has not (‘s not)

We

have not  (‘ve not)

You

They

They have not finished their project – Projelerini bitirmediler.

Soru cümle yapısı

Yardımcı Fiil

Özne

Fiilin 3. Hali

(past participle)

Have

I

finished

Have

You

Has

He /She /It Birol /Zeynep

Have

We

You

They

Has Zeynep finished ? Zeynep bitirmedi mi?

 

Zaman İfadeleri:

Bu zamanla birlikte kullanılan zaman zarflarına çok dikkat etmek lazımdır. Hala devam eden eylemlerden bahsederken, geçmiş zamana ait zaman ifadeleri kullanırsak cümlemiz yanlıştır.

Örnek:

last year. ( bitmiştir )

last week. ( bitmiştir )

last yesterday. ( bitmiştir )

last a second ago. ( bir saniye önce dahi bitmiştir )

Görüldüğü gibi yukarıdaki zaman ifadeleri bitmiştir ve konuşma anıyla bağlantıları yoktur. Dolayısıyla geçmişte kalan zaman zarfıyla konuşma anıyla alakası olmak zorunda olan bir zaman ( tense ) kullanılmaz. Fakat devam eden bir zaman zarfı ne kadar uzun olursa olsun Present Perfect ile kullanılır.

Örnek:

today.  (bitmemiş devam ediyor.)

this morning.  (bitmemiş devam ediyor.)

this month.  (bitmemiş devam ediyor.)

this century.  (bu yüzyıl bile bitmemiş devam ediyor.)

Ve diğer zaman ifadeleri: Since,For,Up to the present, so far, till now ….,just, already, recently,lately,yet,ever, never

Konunun detaylı açıklamasını, formüllerini,cümle yapılarını ve zaman ifadelerini gördükten sonra, kullanım alanlarını örnek cümlelerle işleyerek konuyu pekiştirelim.

Geçmişte başlamasına rağmen geçerliliğini sürdüren eylemlerimizde bu zamanı kullanırız.

They have known each other for a long time.

Birbirlerini uzun zamandır tanıyorlar. Uzun zaman önce tanışmışlar ve hâlâ tanışıyor/görüşüyorlar..

This school has been empty for 10 years.

Bu okul on yıldır boş.Okul on yıl önce boşaltıldı ve hâlâ boş.

Zeynep has always walked to school .

Zeynep okula hep yürüyerek gitmiştir.Eskiden de yürüyerek giderdi şimdi de.

He has always been good to me.

Bana hep iyi davranmıştır.Hâlâ da iyi davranıyor.

Geçmişte olmasına rağmen şu anda sonucunu gördüğümüz durumlarda bu zamanı kullanırız.

My niece has cleaned the kicthen.

Kız yeğenim mutfağı temizledi.Mutfak şu anda temiz durumda.

I have lost my keys

Anahtarlarımı kaybettim.Şu anda bisikletim kayıp.

Zeynep ! Have you washed your hands?

Zeynep ellerini yıkadın mı? Şu anda ellerin temiz mi?

Zaman içeren cümlelerde, eğer belirtilen zaman hâlâ bitmemişse bu zamanı kullanırız.

I have read two books this month.

Bu ay iki kitap okudum.

Cümlemizde bu ay henüz bitmedi. Eğer bitseydi Simple past tense kullanılırdık.

I read two books last month.

Geçen ay iki kitap okudum.  Okudum ve geçen bitti.

Geçmişte bir zaman verilmediği sürece, haberleri sunarken, spikerler çoğunlukla bu zaman kullanırlar.

The minister of economy has said that the government’s economic policies are successful.

Ekonomi bakanı, hükûmetin ekonomik politikalarının başarılı olduğunu söyledi.

There has been an explosion in street.

Sokakta bir patlama oldu.

Ancak cümlemizde zaman verecek olursak o zaman cümlemizde geçmiş zaman kullanılırız.

There was an explosion in street 2 hours ago.

İki saat önce sokakta bir patlama oldu.

Bu zaman ile yapılan cümlelerin çoğunda ‘hayatında bugüne kadar’ anlamı vardır.

Have you ever driven a bus?

Sen hiç otobüs kullandın mı? Ömrü ayatında bugüne kadar?

My grandfather has never apologized for anything in his life.

Büyük babam hayatında hiçbir şey için özür dilememiştir. Bugüne kadar

Cümlede kullanılan zamana göre cümlenin anlamı değişir.

My brother has done a lot for me.

Erkek kardeşim benim için çok şey yapmıştır. Erkek kardeşim hayatta.

My best friend did a lot for me.

En iyi arkadaşım benim için çok şey yaptı. En iyi arkadaşım hayatta değil.

Bu zamanı ‘This is the first – second - third’ … gibi ifadelerle kullanırız.

This is the first time that I have lost my key.

Bu, anahtarımı ilk kaybedişim.

This is the fourth freşa you have drunk this evening.

Bu, bu akşamki içtiğin dördüncü freşa.

Bu zamanla ,sıfatların en üstünlük (superlative) derecelerini kullanılırız.

You are the most beautiful girl I have ever met.

Sen, hayatımda tanıdığım en güzel kızsın. (yalan tabi J cümle kurmak için yazdım)

This is the highest building they have ever seen.

Bu, hayatlarında gördükleri en yüksek bina.

for/since

Dersin başında ‘Zaman İfadeleri’ açıklamasında da belirttiğim gibi. bu zaman ile yaygın olarak just, ever, already, yet, never, recently, lately, up to now, so far, for, since, since then gibi zaman zarfları kullanılır. Ancak bu sözcüklerden bazıları başka zamanlarla da kullanılmaktadır. Bu sözcükler söz konusu olduğunda, kullanılacak zaman sadece present perfect olmayabilir. Bunlar içinde kullanımı en çok karıştırılan for ve since’i inceleyelim. Eğer geçen süre söz konusu ise for, sürenin başlangıcı belli ise since kullanılır. Örneğin, for 6 months dendiğinde, geçen süre söz konusudur ancak bu sürenin ne zaman başladığı belli değildir. Since last year dendiğinde ise, geçen süre belli olmayıp sürenin ne zaman başladığı bellidir. İkisinden hangisinin kullanılması gerektiği ile ilgili ipuçlarını vericem.

Dilimizde hem ‘-den beri’ hem de ‘-dir, -dır’ olarak çevrilebilen durumlarda for, yalnızca ‘-den beri’ olarak çevrilebilen durumlarda ise since kullanılır:

I’ve been working for this company for 8 years.

8 yıldır/yıldan beri bu şirkette çalışıyorum.

I’ve been working for this company since October.

Ekim ayından  beri bu şirkette çalışıyorum.

ÖNEMLİ NOT:  Konunun başında, ‘Bu zaman Türkçemizde yok’ dedim ancak şöyle bir durum var. İstanbul Türkçesinde bu zamanın tam karşılığını bulamayabiliriz. Fakat Anadolu Türkçesinde karşılığı vardır. Mesela hayatında hiç hamsi yememiş bir kişi şöyle der: ‘Benim hamsi yemişliğim yoktur’. Bu ifade aslında Present perfect tense ifadesidir. Geçmişte de yemedim, şimdi de yemedim. Bu zamanı konuşma esnasında kullanırken veya sınavda test çözerken bu cümle ile hatırlamaya çalışın. Bu açıklama ve kaynak ile yola çıkarsanız, az çok bağlantı kurup mantık oluşturabilirsiniz.

Yine dersimin başında ‘Geçmişte başlamış ve hâlâ devam eden durumları anlatırken bu zaman kullanılırız’ dedim. Ancak bazı farklı zamanlarla da bu eylemi ifade edebiliyoruz. Örneğin ‘I live in Istanbul’ cümlesi geniş zamanla yazılmıştır ve içinde ‘geçmişte başlamış ve hâlâ devam eder’ ifadesi vardır. ‘We are watching TV’ cümlesi şimdiki zamanla yazılmıştır ve aynı ifade bu cümlede de vardır. Şunu demeye çalışıyorum, ‘biz eğitimcilerin bu zamanı öğretirken ‘geçmişte başlamış ve hâlâ devam eder’ ifadesi kullanılırken çok dikkatli olması gerekiyor.

Bir diğer önemli not ise, içinde her for, since, just, yet, already, before, ever geçen cümleler sadece bu zamanla yapılmaz. Aşağıdaki açıklama ile konuya açıklık getirmeye çalışacağım.

Mesela eskiden, İstanbul’da 25 yıl oturduk ve bunu ifade etmek istiyoruz: ‘We lived in Istanbul for twenty five years.’ demeliyiz.

Mesela  8 saat uyuyacağımı anlatmak istiyorum: ‘I’m going to sleep for eight hours.’ demeliyiz.

Mesela arabamız var ve evliyiz. Arabayı aldığımızda 10 yıllık evli olduğumuzu anlatmak

Gördüğünüz gibi for sözcüğünü Present perfect tense’den başka üç ayrı zamanla ilede kullanıldığını gördük.

Ever ile ilgili örnekler verelim.

Diyelim ki siz sabahları hep 9’da kalkan birisiniz. Ben size ‘Hiç 5’te kalktığınız olur mu?’ diye sormak istiyorum: ‘Do you ever get up at 5?’

Diyelim ki yurtdışına tatile gidip döndünüz ve arkadaşlarınıza her sabah 10’da kaldırıldığınızı anlatıyorsunuz. Arkadaşlarınızdan birisi size ‘Hiç 3’te kalktığınız oldu mu?’ diye sormak istiyor: ‘Did you ever get up at 3?’

go/been to

Türkçede ‘gitmek’ diye ifade ettiğimiz her durum, İngilizcede yalnızca go fiili ile ifade edilmez. Eğer bir yere gidilmiş ve geri dönülmüşse been to kullanılmalıdır. Kişi, söz konusu yere gitmek üzere yolda ya da oradaysa, yani daha dönmemişse o zaman cümlelerimizde go fiili kullanırız.

Birol has gone to London.

Birol Londroya gitti. Şu anda ya yolda ya da orada.

She has been to Giresun.

Giresun’a gitti. Gitti ve geri döndü; şu anda burada.

Yani birisine bir yere gidip gitmediğini soracaksak cümlelerimizde been to kullanmalıyız.

Have you ever been to Istanbul?

İstanbul’a hiç gittin mi? Have you ever gone to Istanbul? Cümlesi yanlış olur.

been to/been in

Ben şu anda İstanbul’dayım ve daha önce İngiltere’ye gittiğimi anlatmak istiyorum.

I have been to England.

İngiltere'ye  gittim. Gittim ve döndüm; şu anda İstanbul’dayım.

İstanbul’dayım ve doğduğumdan beri burada olduğumu anlatmak istiyorum.

I have been in Istanbul since I was born.

Doğduğumdan beri İstanbul’dayım. Zaten İstanbul’dayım.

Not: Bu dersimiz ile ilgili zaman ifadeleri ile kurulmuş cümleleri ve daha fazla örnek cümleleri, aşağıdaki karekod uygulamasını kullanarak online erişmeye çalışın. İnternetiniz kısıtlı veya yok ise, set dvd içinde konu ile ilgili cümlelerin dosyasını bulup çalışınız.